Wutar daji ta jefa Algeria cikin mawuyacin hali

Korayen tsaunukan yankin Tizi Ouzou na Aljeriya, masu lulluɓe da lambun zaitun da bishoyi masu cikar ganye, yanzu wutar daji sama da ɗari ta lalata su cikin mako biyu.

Ana iya jin zafin wutar daga wuri mai nisan gaske.

A wani gidan sayar da mai a lardin Bouira, wani mutum mai zuba wa ababen hawa mai ya wahala da yanayi ya sauya ya koma na tsananin zafi.

“Zafin na fitowa ne daga tsaunukan. Ban taɓa ganin wutar daji irin wannan ba,” ya shaida mana.

Wutar daji ba sabon abu ba ne a Aljeriya, musamman da yankin arewa maso gabashi na Tizi Ouzou.

A iya cewa ma abu ne da aka saba gani a kai a kai da masu aikin agaji ke fama duk shekara.

Kuma wutar dajin na yin barna mai ɗumbin yawa duba da rashin ruwan sama da iska mai ƙarfin gaske da ke kaɗawa.

Dubban hekta a kusa da ƙauyukan Larbaâ Nath Irathen, Beni Douala da Aït Mesbah ne wutar ta mamaye ta ƙona bishoyoyin masu yawan ganye da a baya suke jere a kan tsaunukan.

Rahotannin farko-farko sun gano cewa wutar ta wannan shekarar ta yi ɓarna ga dazukan Algeriya fiye da duka watar dajin da aka yi daga shekarun 2008 zuwa 2020 gaba ɗaya.

Aƙalla mutum 90 sun mutu yayin kashe wutar ciki har da sojoji 33 da aka bai wa lambar yabo.

Duk da ƙoƙarin kashe wutar daji duk shekarar, da kuma iƙirarin kasafin kuɗi na sojoji mafi yawa a Afrika, Aljeriya ba ta da jiragen sama na kashe wutar daji.

A maimakon haka, wasu ƴan tsirarun helikwafta ne kirar Mi-26 da ke iya ɗaukar bokiti mai girman lita 1,000 suka yi koƙarin kashe wutar.

Don haka, dole gwamnati ta nemi agaji daga Tarayyar Turai kuma ran 12 ga Agusta, Shugaban faransa Emmanuel Macron ya aika masu da jirage biyu.

Mutanen ƙauyen Beni Douala sun shiga aikin kashe wutar da shebir da resukan bishiya da duk wani abu da suke da shi.

“Ƙila fasfo ɗin sa ne ya lalace,” Fethi Fellah wani dan agaji ya faɗa cikin raha lokacin da aka tambaye shi ko ya ga jirgi kashe wuta.

“Baya ga ƴan kwana-kwana, babu wand aya fito ya agaza mana,” ya ce a lokacin da yake karkatar da jerin motoci daga tsaunukan zuwa birnin Tizi Ouzou inda iyalai suka taru a wasu rumfunan agaji.

Ɗaya daga cikin wuraren shi ne babban ɗakin taron Le Printemps da ke karbvar mutanen da suka tsere daga muhallansu.

Fuskokinsu sun cika da jajircewa da ɓacin rai a lokacin da suka fahimci su za su yi wa kansu komai.

“Hukumomi ba su agaza mana wajen tserewa ba, dole muka dogara da masu aikin sa kai da ke zuwa daga ƙauye zuwa ƙauye,” a cewar Ines, wata ma’aikaciyar sa kai.

“Hukumomin na da wani ɓangare na alhakin yawan mutanen da suka mutu. Duk shekarar muna samun wutar daji kuma har yanzu ba a ɗauki wasu matakai ba,” a cewarta.

Daga Firai Minista Aymen Benabderrahmane da Shugaba Abdelmadjid Tebboune sun ce wasu ɓata gari ne ke sa wutar dajin, sai dai kuma ba su ba da wata ƙwaƙƙwarar hujja kan haka ba.

Sun zarfi ƙungiyoyin ƴan aware a yankin kabyle a kusa da Tizi Ouzou kuma sun ce za su sake duba alaƙar diflomasiyya da Maroko wadda ta ke zargi da goyon bayan ƙungiyoyin.

Sai dai sun manta da cewa ƙasashen da ke kusa da yankin Mediterranean suna fama da wutar daji a makonnin baya-bayan nan ciki har da Turkiyya da Girka da Cyprus da Italiya da Faransa.

Mai yiwuwa sauyin yanayi a yankin da taka rawa wajen faruwar abubuwan da ke janyo wutar dajin.

Sai dai har yanzu ɗumamar yanayi ba ya cikin wani batu da ake tattaunawa a Ajeriya.

Kuma asarar rai da ta muhalli da ake samu sanadiyyar bala’o’i sun fara yawan da ba za a iya kauda kai ba.

Wutar daji ba ita ce kawai alamar sauyin yanayi a Aljeriya ba.

Hamadar Sahara, wadda ita ce kashi 80 cikin 100 na ƙasar na ƙara girma.

Ta ƙaru da kashi 10 cikin dari a shekaru 100 da suka gabata a cewar mujallar Journal of Climate.

Ƙaruwar hamadar na toshe hanyoyin da makiyaya ke bi don sama wa dabbobi abinci kuma tana tursasa wa manoma ƙara haƙar ƙasa don samun ruwa.

Ga al’ummun da dama can suke daga gefe-gefen hamadar, ɗumamar yanayi na ƙara jefa su cikin mawuyacin hali musamman a lokacin bazara.

Ɗalibai a lardin Adrar, misali, na cikin rukunin ɗalibai da ke baya-baya a ƙoƙarin makaranta a kasar, saboda ba a gina azuzuwansu don iya zama a lokacin tsananin zafin yankin ba.

A Algiers babban birnin ƙasar, rashin isasshen ruwa ya sa wasu sassan birnin ba sa samun ruwa a famfo sai na ɗan wani lokaci a wuni guda.

Shugaba Tebboune ya sanar da cewa za a samar da tashoshin cire gishiri daga ruwan teku guda uku don shawo kan matsalar.

Sai dai, idan ba a ɗauki sauyin yanayi da muhimmanci ba, sannan a sa manufofi kan muhalli, irin waɗannan ayyukan za su samar da sauki ne kawai a gajeren zango.