Ina gaskiyar cewa mawakiya Lady Gaga ta iya karatun Kur’ani?

Hakkin mallakar hoto
AFP

An kalli wani bidiyo kusan sau miliyan daya a Intanet wadda ke dauke da wata mata wadda ake cewa shahararriyar mawakiyar Amurka nan, Lady Gaga, tana karantun Kur’ani.

Wani ma’abocin shafin Facebook ya wallafa bidiyon a ranar 30 ga watan Maris, inda aka kalle ta sau 223,000 aka kuma yada har sau 12,000.

Ya yi wa bidiyon taken cewa: “Mawakiyar Amurka Stefani Joanne Lady Gaga ta shammaci Amurkawa da Turawa da yadda take karanto Suratul al-Duha. Ku yada ta.”

Wani shafi mai suna Pakistan News International shi ma ya wallafa shi, kuma an kalle shi sau kusan 690,000.

Hakazalika, jama’a sun rika yada bidiyon musamman a shafukan WhatsApp a Najeriya.

An kuma yada ta a shafukan Twitter, Youtube da ma wasu da yawa daga shafukan Intanet.

Shin wace ce a wannan bidiyon?

Ba mawakiya Lady Gaga ba ce a bidiyon. Kuma ba Musulma ba ce.

Wani bincike da sashen bin diddigi na kamfanin dillancin labarai na AFP ya gudanar, ya gano cewa wata mawakiya ‘yar kasar Tunisiya ce, mai suna Sofia Sadek ce ke karatun, amma ba Lady Gaga ba.

Sofia Sadek mawakiya ce ‘yar kasar Tunisia, wadda shahararriya ce musamman a yankin Arewacin Afirka.

AFP ta gano cewa bidiyon ya samu asali ne daga shafin Youtube, inda wani gidan rediyo mai suna Radio Med ya wallafa ranar 24 ga Satumbar 2016.

Bidiyon yana dauke da taken “Sofia Sadek tana karanta Kur’ani yayin wata hira”.

Menene labaran karya?

Sun kunshi bayanai na karya da hotuna da na bidiyo da ake kirkira a yada domin a harzuka mutane.

Ko kuma yada tsoffin hotuna, ko hotunan da ba ma a kasar aka dauka ba.

Irin wadannan labaran karyar da kuma hotunan karyar da ake yadawa, na taimaka wa wajen rura rikici musamman a tsakanin kabilu.

A wasu lokuta rashin samun bayanai daga bangaren gwamnati ko mutanen da abin ya shafa, na haifar da yada jita-jita da kuma zaman dar-dar.

Irin wadannan labaran karya kan haifar da illoli masu yawa, kamar tayar da fitina, da kulla kiyayya tsakanin al’umma da kuma yada bayanan da ba su da tushe.

Binciken da BBC ta yi a kwanakin baya ya gano cewa labaran karya na sahun gaba wurin yada rikicin da ake fama da shi a Najeriya tsakanin makiyaya da manoma.

Hakan ne kuma ya sa ma’aikatar sadarwa ta kasar kaddamar da wani shiri na musamman domin yaki da wannan dabi’a, wacce ke kara samun gindin zama a kasar, musamman a shafukan sada zumunta.

Yadda ake gane labaran karya

Akwai yiwuwar ci gaba da samun labaran karya kan wannan rikici, musamman a lokutan zabuka.

Kamfanonin sada zumunta kamar Twitter da Facebook sun bayyana shirinsu na yakar sana’ar yada labaran karya a duk fadin duniya, amma ga wasu hanyoyi biyar da za ka iya kawar da yada bayanan da ba su da tushe:

Binciki asalin labarin: Shafukan sada zumunta na karya kan yi kokarin bayyana kansu a matsayin cewa sun fito ne daga manyan kafofin watsa labarai, a don haka ka duba shafi sosai kafin ka watsa bayanan da suka wallafa.

Shafukan da aka tabbatar da halaccinsu suna dauke da alamar shudi a Facebook, da Twitter da kuma Instagram.

Duba wasu karin hanyoyin: Duk da cewa wannan wani lokaci ba zai gamsar ba amma yana da kyau a duba abin da wasu kafofin watsa labarai masu inganci ke cewa kan labari domin tabbatar da gaskiyar batu.

Tambayi kanka, shin ingantattun kafafan yada labarai na bada rahoton wannan labarin?

Hanyoyin bincika labari: Akwai hanyoyi da dama da za su taimaka maka wurin tabbatar da sahihancin hoto ko bidiyo. Google, da Bing da kuma Tin Eye duk suna duba asalin hoto, wanda kan iya gaya maka inda aka dauki hoto da kuma asalinsa. T

abbatar da bidiyo ya fi wahala amma shafuka kamar InVid na bada damar gano inda aka yi amfani da bidiyon da aka wallafa a Facebook da YouTube a baya.

Duba asalin abin: Idan kana da ainahin hoton ko bidiyo, za ka iya samun bayanai masu muhimmanci game da su, ciki har da wuri da kuma lokacin da aka dauka da kuma na’urar da aka yi amfani da ita.

Abin takaicin shi ne da zarar an wallafa hotuna a shafukan sada zumunta to bayanansu na sali sai su bace.

Yi tunani kafin ka wallafa: Dole a yi taka-tsan-tsan saboda ka da a kara jefa mutane cikin rudani. Kafin ka wallafa, ka tambayi kanka ko bayanan da ka ke da su sun inganta kuma ya karfin sahihancinsu yake.